Ilmiy tadqiot mavzularini tanlash va asoslash Исполнитель

Ilmiy tadqiot mavzularini tanlash va asoslash

1.Ilmiy tadqiqot ishlarini rejalashtirish va prognozlash

2. Ilmiy tadqiqot ishlarini rejalashtirish.
3. Ilmiy tadqiqot ishlarini prognozlash

Kursimizning avvalgi mavzularini ko’rib chiqishda biz inson ijodiga jamiyatda va tabiatda yangi, ilgari ko’rilmagan narsalarni yaratish borasidagi faol o’zgartirish faoliyati deb ta’rif berdik.

Bilishning ijodiy faolligi, bizningcha, ikki o’zaro bog’langan intensiyaga, bilish jarayoni sub’ekti bo’lgan insonning ijo­diy va bilish qobiliyatlarini ro’yobga chiqarishning ikki yo’nalishiga ega. Birinchidan, bilish jarayonidagi ijod ilmiy bilimni muttasil to’ldirish, oshirishga yo’naltirilgan, ikkinchidan, ijodiy faollik mavjud haqqoniy bilim asosida tabiat va jamiyatning bo’lg’usi rivojlanishini ozmi ko’pmi aniq bashorat qilish imkonini beradi.

Inson aql idrokining kelajakni bashorat qilish qobiliyatida inson aqlining evristik, ijodiy bunyodkor qudrati to’la qonli namoyon bo’ladi.

Insoniyat hamisha kelajakni bashorat qilishga ehtiyoj sezgan. Hozirgi zamon postindustrial axborot jamiyati jadal va ziddiyatli rivojlanayotgan bugungi kun sharoitlarida bunday extiyoj yanada ortdi. Hayotning o’zi, ijtimoiy taraqqiyot, fan, tex­nika, zamonaviy texnologiya va ishlab chiqarishlarning hozirgi zamon darajasi kelajakni har xil tomondan o’rganish, tadqiq qilishga majbur etmokda.

Tabiat va jamiyat rivojlanishining ob’ektiv qonunlari va tendensiyalarini ijodiy bilish asosidagina kelajak hodisalarini to’g’ri bashorat qilish mumkin. Tabiat va jamiyat qonunlarini ijodiy o’zlashtirish olam va inson haqidagi bilimlarimizdan ijtimoiy taraqqiyot manfaatlarida foydalanish imko­nini beradi.

Moddiy olamning kelajakdagi taraqqiyotini prognoz qilib biz insonning o’tmish va bugungi kun haqidagi mavjud haqqoniy bilimini noma’lum kelajakka ongli ravishda ekstrapolyatsiya kilamiz. Bunga bizning bilish sohasidagi ijodiy kobiliyatimiz, kuzatuvchanligimiz, mantiqiy fikrlash hamda kuzatish va mushohada yuritish orqali to’g’ri va teran xulosalar chiqarishga qobiliyatimiz ko’maklashadi. Masalan, ko’p asrlik hayotiy tajriba asosida odamlar u yoki bu tabiiy hodisalar kundalik hayotda qonuniy takrorlanishini anglab yetdilar hamda ularni bir biriga taqqoslashni o’rgandilar. Jumladan, qaldirg’ochlar yer bag’irlab uchsa, ob havo tez orada yomonlashishini kutish kerakligi ma’lum. Oddiy odamlarning kuzatuvchanligi, ijodiy zehni kelajakni prognoz qilishning o’ziga xos shakli xalq alomatlarida o’z ifodasini topadi.

Odamlar ob - havodagi o’zgarishlarni va ularning hosilga ta’sirini asrlar osha kuzatib keladilar, xayvonlar, qushlar, qurt-qumursqalarning ma’lum xulq-atvoriga, kunchiqar va kunbotar mahallarda quyoshning tusiga, bulutlarning shak­li, shamol yo’nalishi va hokazolarga qarab ob-havoni bashorat qilishga odatlanganlar.

Tabiiyki, bunday prognozlarning aniqlik darajasi uncha katta emas, ammo fanning prognostik funksiyasi, ilmiy bashorat aynan insonning kundalik hayotiy tajribasidan va kuzatuvchanligidan, sodir bo’layotgan hodisalarni ijodiy analizdan o’tkazish, tushunib yetish qobiliyatidan kelib chiqadi.

Antik Gretsiya falsafasi va fanining asoschisi Fales miloddan avvalgi VI asrda quyosh tutilishini to’g’ri bashorat qilgan.

O’rta asrlarning buyuk astronomi al-Farg’oniy uzoq kuzatishlar va hisob kitoblar asosida o’zining «Zij» asarida samo sohasidagi yuzlab yulduzlarning holatini to’g’ri aytib bergan.

Fan tarixidan bunday aniq va to’g’ri prognoz qilishga misollarni ko’plab keltirish mumkin.

Ijtimoiy taraqqiyotning xilma-xil jarayonlari ziddiyatli rivojlanishini kuzatib, ijodkor inson asrlar osha jamiyatning, uning turli sohalari: siyosat, iqtisod, ma’naviyat va madaniyatning kelgusi rivojlanishini bashorat qilishga intilib kelgan. Masalan, hozirgi zamon iqtisod nazariyasi iqtisodiy prognoz qilishda matematika, ehtimollik nazariyasi, matema­tik va iqtisodiy statistika, kompyuterlarda murakkab hisob-kitoblar qilish va hokazolarning kuchli tadqiqot apparatidan foydalanadi.