Ilmiy tadqiqot ishlarini tashkil etish Исполнитель

1.Ilmiy tadqiqot ishlarini tashkil etish

2. Ilmiy – texnik potensialni tashkil etish

3.Ilmiy va ilmiy –pedagogik kadrlarni tayyorlash.

Fundamental (nazariy), amaliy tadqiqotlar va ishlanmalar. Mavzuning dolzarbligi, tadqiqotning maqsad va vazifalari. Ilmiy tadqiqotlarni tahlil qilish. Ilmiy mahsulotni joriy etish. Iqtisodiy samaradorlik.

Ilmiy tadqiqot yoki ilmiy tadqiqiy ishlar (ITI) maqsadiga, tabiat yoki sanoat bilan bog’liqlik darajasi va ilmiy chuqurligiga ko’ra uch asosiy turga ajraladi: fundamental  (nazariy), amaliy va ishlanma.

Fundamental (nazariy) tadqiqotlar atrof borliqdagi yangi qonunlarni ochishga, hodisalararo aloqalarni aniqlashga, yangi nazariy va tamoyillar yaratishga yo’naltiriladi. Ular ijtimoiy bilimni kengaytirishga, tabiat qonunlarini yanada chuqurroq anglashga imkoniyat beradi. Bu tadqiqotlar ham fanning ichida, ham ijtimoiy ishlab chiqarishda asos (fundament) hisoblanadi.

Amaliy tadqiqotlar ilmiy negiz (baza) ishlab chiqishga yo’naltiriladi. Mazkur negiz ishlab chiqarishning yangi vositalari (uskunalar, mashinalar, materiallar, ishlab chiqarish vositalari, ishni tashkil etish va boshqalarni yoki mavjudlarini takomillashtirish zarurdir. Bu tadqiqotlar jamiyatning ishlab chiqarish muayyan tarmoqlarini rivojlantirishga bo’lgan talablarini qondirishi lozim.

Ishlanmalardan maqsad amaliy (yoki fundamental) tadqiqotlarning natijalaridan texnika, ishlab chiqarish texnologiyasining yangi xillarini barpo qilish va o’zlashtirish yoki mavjud namunalarini takomillashtirish maqsadida foydalaniladi. Fundamental va amaliy ITIlarni bajarish jarayoni bir qator asosiy bosqichlarni o’z ichiga oladi.  Bular muayyan mantiqiy ketma-ketlikda joylashadi.

1-bosqich. Tanlangan mavzuning dolzarbligini asoslash va ifoda etish:

• bo’lajak tadqiqotlarga taalluqli muammolar bilan mamlakat va xorijiy adabiy manbalar bo’yicha tanishish, uning dolzarbligini asoslash;
• muammolar bo’yicha tadqiqotlarning yo’nalishlarini belgilash va tasniflash;
• mavzuni ifodalash va tadqiqot annotatsiyasini tuzish;
• ITI umumiy kalendar rejasini tuzish;
• kutilayotgan iqtisodiy yoki boshqa foydali samarani oldindan belgilash.

2-bosqich. Tadqiqotning maqsadi va vazifasini ifodalash:

• mamlakat va xorijiy nashrlar bibliografik ro’yxatini tanlash va tuzish (monografiya, darsliklar, maqolalar, patentlar, kashfiyotlar va b., shuningdek, tanlangan mavzu bo’yicha ilmiy hisobot tuzish;
• mavzu bo’yicha manbalar va referatlar annotatsiyasini tuzish;
• mavzu bo’yicha masalalarning ahvolini tahlil qilish;
• tadqiqot maqsad va vazifalarining bayonini tuzish.
  3-bosqich. Nazariy tadqiqotlar.
• ob’ekt va tadqiqot predmetini tanlash, fizik mohiyatini o’rganish va tadqiqot topshirig’i asosida ishchi farazni shakllantirish;
• ishchi farazga muvofiq modelni aniqlash va uni tadqiq etish;
• tadqiq etilayotgan muammo nazariyasini ishlab chiqish, tadqiqot natijalarini tahlil qilish.

4-bosqich. Eksperimental tadqiqotlar (tasdiqlash, to’g’rilash yoki nazariy tadqiqotlarni inkor etish uchun);

• eksperimental tadqiqotlar   maqsad   va   vazifalarini aniqlash;
• eksperimentni rejalashtirish va uni o’tkazish metodikasini ishlab chiqish;
• eksperimental qurilmalar  o’rnatish  va eksperimentning boshqa vositalarini yaratish;
• o’lchov usullarini asoslash va tanlash;
• eksperimental tadqiqotlar o’tkazish va ular natijalarini ishlab chiqish.

5-bosqich. Ilmiy tadqiqotlarni tahlil qilish va rasmiylashtirish.

• nazariy va eksperimental tadqiqotlar natijalarini taqqoslash, ular farqlarini tahlil qilish;
• tadqiqot ob’ekti nazariy modelini aniqlashtirish va
  xulosalar;
• ishchi farazni nazariyaga yoki uning raddiga aylantirish;
• ilmiy va ishlab chiqarish xulosalarini shakllantirish, tadqiqot natijalarini baholash;
• ilmiy-texnikaviy hisobot   tuzish   va   uni   retsenziya qildirish.

6-bosqich. Joriy etish va iqtisodiy samaradorlik:

• tadqiqot natijalarini ishlab chiqarishga joriy etish;
• iqtisodiy samarani belgilash.

Joriy etish - samarani bevosita yoki bilvosita ta’minlovchi ilmiy mahsulotni ishlab chiqarish yoki iste’mol sohasiga berish.

Ilmiy mahsulot buyurtmachi yoki iste’molchiga hisobotlar, yo’riqnomalar, metodika, muvaqqat ko’rsatmalar va h.k.lar tarzida beriladi. Iqtisodiyotning ko’pgina sohalarida undan mavjud mahsulotni raqobatbardoshligini ta’minlash uchun takomillashtirish yoki yangisini yaratishda foydalaniladi. Bunday holda joriy etish jarayoni ikki bosqichda amalga oshiriladi: birinchi bosqich – tajribaviy-ishlab   chiqarishga   joriy   etish,   ikkinchisi   – seriyali.

Birinchi bosqichda tayyorlangan tajriba namunalari rejalashtirilgan turlicha ishlab chiqarish sharoitlarida, shuningdek, tasodifiy tabiiy omillar ta’sirida qunt bilan o’rganiladi. Ekspluatatsiya ko’rsatkichlari va xarajatlar, ishonchlilik va uzoq muddatlilik, tayyorlash va ekspluatatsiya qilishning texnologiyaviyligi, ekologik ko’rsatkichlar va h.k.larga alohida e’tibor qaratiladi.