Fizika o’qitish shakllari ma’ruza seminar amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari mustaqil ish darsdan tashqari va uy ishlari Исполнитель

Fizika o’qitish shakllari: ma’ruza, seminar, amaliy (masala ishlash) va laboratoriya mashg’ulotlari, mustaqil ish, darsdan tashqari va uy ishlari. Fizikadan dars tiplari (ko’rinishlari) va ularning klassifikasiyasi.

Reja:

1. Fizika o’qitish shakllari: ma’ruza, seminar, amaliy (masala ishlash) va laboratoriya mashg’ulotlari, mustaqil ish, darsdan tashqari va uy ishlari.
2. Fizikadan dars tiplari (ko’rinishlari).
3. Fizikadan dars tiplarining

Fizikadan o’quv eksperimenti-bu fizik hodisalarni darsda maxsus asboblar yordamida, uni o’rganish uchun qulay sharoitda ko’rsatishdir. SHuning uchun, ham u bir vaqtning o’zida bilimlar manbai, o’qitish metodi va ko’rgazmalilik turi bo’lib, xizmat qiladi.

 Maktab fizika eksperimenti ikkita asosiy ko’rinishga bo’linadi: demonstratsion eksperiment  va  laboratoriya eksperimenti.

  Eksperimentning bu ikki ko’rinishi bir-birini to’ldiradi.

Demonstratsion eksperimentni o’qituvchi bajaradi va bir vaqtning o’zida butun sinf o’quvchilari tomonidan kuzatiladi.

To’g’ri  tashkil qilingan o’quv eksperimenti shaxsda qo’yilgan maqsadlarga intilishdagi sobitlikni, aniq ma’lumotlar olishda puxtalikni, ishdagi aniqlikni, qaralayotgan hodisalarning asosiy sifatlarini va boshqalarni kuzatish hamda ajratib olish malakasini tarbiyalashda amaliy vosita bo’lib xizmat qiladi.

Tajriba va kuzatishlarni tushuntirish o’quvchilarni eksperimental metodning mohiyati, uning fizikadan ilmiy tadqiqotlardagi roli bilan tanishtirish, shuningdek, o’quvchilarni ba’zi bir ko’nikmalar bilan qurollantirish uchun katta ahamiyat kasb etadi. Fizik eksperiment asosida hodisalarni  o’rganish o’quvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllantirishga, fizik qonunlarni yanada chuqurroq o’zlashtirishga yordam beradi, o’quvchilarning fanni o’rganishga bo’lgan qiziqishini orttiradi.

Demonstratsion eksperiment hodisa va qonunlarni o’rganishda o’quvchilarning fikrlashiga  o’quvchi faol rahbarlik qilishi talab qilingan hollarda zarur bo’ladi.

Tajribani demonstratsiya qilish maqsadga  yo’naltirilgan jarayon bo’lib, uning davomida o’qituvchi o’quvchilarning his-tuyg’ularini boshqaradi va ularda ma’lum tasavvur va tushunchalarni shakllantiradi. Demonstratsion tajribaning o’qituvchi nutqi bilan qo’shilishi – fizik tushunchalarni muvaffaqiyatli shakllantirishning muhim shartlaridan biridir. O’rta umumta’lim maktab, akademik litsey va 10-sinf kollejlari fizika dasturlarida har bir mavzu bo’yicha demonstratsion tajribalar minimumi ko’rsatilgan. Bu tajribalar laboratoriya ishlari bilan birgalikda fizik ta’limning eksperimental asosi bo’lib xizmat qiladi.

Demonstratsion eksperiment o’tkazishda quyidagilarga asoslanish mumkin: u yoki bu hodisani kuzatish, ilgari surilgan g’oyani tekshirish, fizik qonuniyatlarni aniqlash va ulardan kelib chiqadigan natijalarni tekshirish. Muhim fizik tushunchalarni shakllantiradigan, qonuniyatlarning, fizik g’oya va farazlarning mohiyatini ochib beradigan natijalar alohida o’rin egallashi kerak. Masalan, Ersted, Faradey va h.k. larning klassik tajribalari shular jumlasidandir.

Demonstratsion tajribada eksperimental qurilmalarni tanlash va eksperimentni o’tkazish bu o’qituvchining ishi, o’quvchilar esa ko’pincha eksperiment natijalarini qayd qiluvchi va qayta ishlovchi kuzatuvchilardir.

Kuzatish – o’quvchilar faoliyatining faol shaklidir. U vazifaning kuzatish metodikasini aniq tushuntirishni, kuzatish natijalarini u yoki bu nazariya yordamida tushuntiriladigan rasm, jadval, grafik, ta’rif shaklida qayd etishni talab qiladi.

O’quvchilar ko’pincha uzoqdan kuzatishlari, o’zlari asboblar bilan ishlamasliklari eksperimentning bu turining zaif tomoni hisoblanadi, shuning uchun eksperimentni qo’yishda o’quvchilar amaliy ko’nikmalarni egallamaydi.

Aytish mumkinki, amaliy ko’nikmalarni shakllantirish uchun o’quvchilarning mustaqil eksperimentiga ajratiladigan vaqt asosiy omil hisoblanadi. O’rta umumta’lim maktab va 10-sinf kollejlari dasturida laboratoriya ishlari soatlari fanga ajratilgan soatning taxminan 15 foizini tashkil qilsa, akademik litseylar dasturida umumiy soatning taxminan 40 foizni laboratoriya ishlariga ajratiladi.