Lichinka xordalilar kenja tipi Lichinka xordalilar kenja tipining umumiy tavsifi va sistematikasi Исполнитель
- Скачано: 9
- Размер: 719.85 Kb
Lichinka xordalilar kenja tipi. Lichinka xordalilar kenja tipining umumiy tavsifi va sistematikasi.
1.Lichinka xordalilar kenja tipining umumiy tavsifi
- Assidiyalar sinfining tashqi va ichki tuzilishi
- Salplar va Appendikulyariyalar sinfining o`ziga xos xususiyatlari
- Lichinkaxordalilar kenja tipi va sinflarining umumiy tavsifi. Lichinkaxordalilar juda sodda tuzilgan va har xil tarzda hayot kechiradigan dengiz hayvonlaridir. Voyaga yetganlarining juda ko`pchiligi nerv nayi va xordasining bo`lmasligi bilan boshqa xordalilardan farq qildi. Lichinkalik davrida bu belgilar ularda aniq ko`rinib turadi. Gavdasi tashqaridan maxsus parda-tunika bilan qoplangan. Tunika himoya ahamiyatiga ega bo`lib, o`troq yoki yarim o`troq hayotga ko`chish natijasida hosil bo`lgan. Tunika kelib chiqishi jihatidan teri epiteliysi va ular orasidagi mezenximatoz hujayralar ajratgan mahsulotdir. U o`zining kimyoviy tarkibiga ko`ra o`simlik sellyulozasiga yaqin turadi va shu moddaning hayvonot olamida ham borligini ko`rsatadigan yagona misol hisoblanadi.
Pardalilarning hammasi germafroditdir. Bular jinsiy va jinssiz yo`llar bilan ko`payadi. Yakka-yakka yoki koloniya bo`lib o`troq hayot kechiradi, ba'zilari erkin suzib yashaydi. O`ta passiv, ya'ni suvni filtratsiya qilib oziqlanadi. Qon aylanish sistemasi tutash emas.
Bu kenjatip uchta sinfga: assidiyalar (Ascidiae), salplar (Salpae), appendikulyariyalar (Appendiculariae)ga bo`linadi.
1.1.Assidiyalar sinfi — Ascidiae
Bu sinfga yakka-yakka va koloniya bo`lib o`troq hodisa hayot kechiruvchi pardalilar kiradi.
Tashqi ko`rinishi. Voyaga yetgan astsidiya tashqi ko`rinishidan qo`shog`iz shisha bankaga o`xshagan bo`lib, ostki tomoni bilan suv tagidagi bironta narsaga yopishib oladi va o`troq hayot kechiradi. Uning ustki tomonidagi teshik og`iz sifoni, yon tomonidagi teshik kloaka sifoni deyiladi. Gavdasi tashqi tomondan parda — tunika bilan qoplangan. Tunika murakkab tuzilgan bo`lib, yupqa va qattiq ku-tikula bilan qoplangan, kutikulaning tagida kletchatkasimon modda — tunitsindan tashkil topgan ipsimon to`r joylashadi. Tunikani epiteliy hujayralari ajratadi va odatda, anorganik tuzlar bilan shimilgan bo`lib, tarrang va zich himoya qiluvchi qobiqqa aylanadi. Bu qobiqda ayrim hujayralar va hatto qon tomirlari kirib turadi. Ba'zi bir astsidiyalarning tunikasi yupqa, silliq, yarim tiniq, bezsimon bo`lsa, boshqa birlari - qalin va bo`rtmali bo`ladi. Ayrim turlarida tunika ektodyermaga mahkam yopishib tursa, boshqalarida faqat og`iz va kloaka sifonlari atroflarida qo`shiladi.
Tunikaning ostida teri epiteliysidan tuzilgan teri-muskul xaltasi yoki mantiya joylashadi. Sifonlar atrofida bu teshiklarni ochib-yopuvchi maxsus halqasimon muskul bog`lamlari joylashadi. Mantiya qavati muskulaturasining qisqarishi va bo`shashi natijasida og`iz sifonining ichki devoridagi kiprikchalar tebranadi va buning oqibatida halqumga suv yutiladi.
Nerv sistemasi. Voyaga yetgan astsidiyaning markaziy nerv sistemasi og`iz sifoni bilan kloaka sifoni o`rtasida joylashgan kichikroq nerv tugunchasidan iborat. Bu tugunchaning ichki bo`shlig`i, ya'ni nevrotseli bo`lmaydi va yaxlit nerv massasidan iborat. Voyaga yetgan astsidiyada sezuv organlar yo`q.
