Adabiyotlarni rasmiylashtirish va ilmiy ishni himoya qilish Исполнитель

Adabiyotlarni rasmiylashtirish va ilmiy ishni himoya qilish

1. Ilmiy ishlar struktura qismlarini rasmiylashtirishga tayyorgarlik
2. Ilmiy tadqiqot ishini himoyaga tayyorlashni о‘ziga xos xususiyatlari.

Har qanday ilmiy tadqiqot tadqiqot o’tkazilishi mo’ljallanayotgan yo’nalishga bag’ishlangan ilmiy informatsiyalarni izlashdan boshlanadi.

Ilmiy informatsiya manbai bo’lib quyidagi hujjatlar hisoblanadi:

- kitoblar (darsliklar, o’quv qo’llanmalar, monografiyalar, broshyuralar);

- davriy  matbuot  (jurnallar,   byulletenlar,   institutlarning ishlari, ilmiy to’plamlar);

- me’yoriy hujjatlar   (standartlar,  yo’riqnomalar, me’yoriy jadvallar, muvaqqat ko’rsatmalar va b.);

- katalog va preyskurantlar;

- patent hujjatlari;

- ilmiy tadqiqotlar ishlari to’g’risidagi hisobotlar;

- informatsiyaviy nashrlar (ITI to’plamlari, analitik sharhlar,   informatsiyaviy   varaqalar, ekspress  informatsiya va b.);

- xorijiy ilmiy adabiyotlar tarjima va asl nusxalari;

           - dissertatsiyalar, avtoreferatlar;

         - ilmiy-amaliy konferensiyalar materiallari;

         - ikkilamchi hujjatlar (referativ sharhlar, bibliografik katalog, referativ jurnallar va b.);

         - Internet ma’lumotlari.

Sanab o’tilgan hujjatlar ulkan informatsiya oqimini hosil qiladi, uning sur’ati yildan yilga oshib boradi.

Informatsiya «eskirish» xususiyatiga ega.

Yangi ilmiy ma’lumotlar jadal o’sib borishi munosabati bilan informatsiya «eskiradi». Chet ellik tadqiqotchilarning ma’lumotlariga ko’ra, informatsiya qimmatining pasayish («eskirish») jadalligi taxminan gazetalar uchun bir kunda 10%, bir oyda jurnallar uchun 10% va bir yilda kitoblar uchun 10%ni tashkil etadi. SHuning uchun ulkan informatsiya oqimida yangi, ilg’or, muayyan mavzuni - masalani hal qilishda ilmiysini topish faqat bitta ilmiy xodim uchungina emas, balki katta jamoa uchun ham ancha murakkabdir.

Zarur informatsiyani izlash – ijodiy jarayon, shunga ko’ra uni formallashtirish va demak avtomatlashtirish murakkabligi kelib chiqadi.

Informatsiya oqimi — tanlangan mavzuni ishlab chiqish uchun zarur hujjatlarni izlash bo’yicha operatsiyalar majmui. U qo’lda, mexanik tarzda, mexanizatsiyalashtirilgan va avtomatlashtirilgan holda amalga oshirilishi mumkin.

Qo’lda izlash odatdagi bibliografik varaqchalar, kartotekalar va nashr ko’rsatkichlari bo’yicha amalga oshiriladi. Mexanik izlashda informatsiya yetkazuvchilar bo’lib perfokartalar hisoblanadi. Mexanizatsiyalashtirilgan izlash hisobli perforatsion mashinalarni, avtomatlashtirilgani esa EHMni qo’llashga asoslanadi.

Informatsiyaviy izlash sistemalarida informatsiyaviy izlash tilining turli talqinlari qo’llanadi.

Optimal natijaga erishish uchun izlash zarurdir, chunki bunda u yoki bu darajada mavzuni ishlab chiquvchi (yoki ishlab chiqaruvchilar)ning o’zi ishtirok etadi. Izlashni amalga oshira borib, ishlab chiquvchi izlash ko’lamini bamisoli tadqiq etadi va o’z informatsiyaviy so’rovi ifodasini aniqlaydi.

 Axborotni yig’ish va tizimlashtirish Hozirgi paytda, ilmiy xodimlar uchun, o’ziga  yangi  bo’lgan  bilim sohasini o’zlashtirishdagi ma’lum bir qiyinchiliklar axborot  manbalarining yetishmasligida emas, balki ularning ortig’i bilan  taxminlanganligidadir. Bunda, qisqa yul bilan to’la axborot beruvchi  manbalarni tanlash muammosi paydo bo’ladi.

        Nashr qilinadigan axborot materiallari quyidagilardir:  monografiya shaklidagi kitoblar va o’quv qo’llanmalari, respublika va xorijiy davlatlarning davriy  nashrlari, ilmiy  to’plamlar,  ekspress  -  axborotlar va referativ ko’rsatkichlar.

        KITOBLAR. Har bir tajribali kitobxon biladiki, kitoblarda  ilmiy muammolarni bir xil to’g’ri yoritilishi bilan bir qatorda,  ularning shakli va uslubiy jihatdan takomillashganligi turlicha bo’lishi mumkin. YAngi boshlayotgan tadqiqotchi bu kamchilikni ko’p sonli manbalarini  yuzaki o’rganib chiqish bilan qoplaydi. Ammo, tajriba shuni ko’rsatadiki, ixtiyoriy holda tanlangan bir necha kitoblar o’rniga birgina  to’g’ri  tanlangan kitobni chuqur o’rganib chiqish yaxshi natija beradi.