Umumiy o’rta ta’lim maktablarida fizikadan 1-darsni tashkil etish Исполнитель

Umumiy o’rta ta’lim maktablarida fizikadan 1- darsni tashkil etish. 6-sinfda “Tovush hodisalari” bo’limining tuzilishi mazmuni va o’qitish metodikasining ilmiy-metodik tahlili.

O’zbekiston mustaqilligini qo’lga kiritgandan so’ng 1999-2000 o’quv yilidan buyon fizika fani  VI  sinfdan boshlab o’qitila boshlandi. Davlat ta’lim standartiga asosan VI  sinfda fizikadan boshlang’ich ma’lumotlar berish, ya’ni tabiatda uchraydigan fizik hodisalar haqida ma’lumot berish ko’zda tutilgan.

        VI sinfda fizika faniga  xaftasiga 2 soatdan, jami 68 soat vaqt ajratilgan hamda quyidagi bo’limlarni o’rganish ko’zda tutilgan:

1. Modda tuzilishi haqida dastlabki ma’lumotlar.
2. Mexanik hodisalar.

• Jismlarning muvozanati. Oddiy mexanizmlar.

1. Issiqlik hodisalari.
2. YOrug’lik hodisalari.
3. Tovush hodisalari.

1960 yillarda esa 6-sinfda fizika darsida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

1. Eng oddiy o’lchashlar (ruletka, tarozi toshlari, zichlik, yuzani o’lchash).
2. Qattiq jismlarning ba’zi xossalari (kuch, dinamometr, bosim).
3. Suyuqlik va gazlar (suyuqlikning idish tubiga bo’lgan bosimi, manometr, barometr, tutash idishlar, Atmosfera bosimi, Arximed kuchi, suv osti kemasi, havoda uchish, stranostatlar).
4. Ish va energiya: ish, quvvat, bloklar, polistpastlar, richag, chig’iriq, qiya tekislik, foydali ish koeffitsiyenti, energiya, abadiy dvigatellar.

        YUqorida  keltirilgan ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki, 6-sinf fizika darsida o’rganilgan materiallar bir-biridan tubdan farq qilgan. “Tovush hodisalari”, “YOrug’lik hodisalari” nomli boblar umuman o’rganilmagan.

        Fizika tarixiga murojaat qilsak tovush hodisalarini o’rganish VIII-IX sinflarga to’g’ri kelgan. Masalan, 1938 yil G.I. Faleyev, A.Vlar tomonidan yozilgan  VIII-sinf keyinchalik esa A.V. Pershkin tomonidan yozilgan IX-sinf fizika  darsliklarida bayon qilingan.  shuni aytib o’tish lozimki, mustaqillikka  erishganimizdan keyin  1999-2000 o’quv yiligacha, O’zbekistonda fizika o’qitish 7-sinfdan boshlanar edi. Bu davrda “Ta’lim to’g’risida”gi qonun, yangi davlat ta’lim standartlari yaratildi. SHularni e’tiborga olib, 1999-2000 o’quv yilidan boshlab O’zbekistondagi barcha maktablarda fizikani VI-sinfdan boshlab o’rganishga kirishildi.

SHuni ham alohida ta’kidlab o’tish lozimki, fizikaning “tovush hodisalari”  bo’limini o’rganish birinchi marta VI- sinf fizika kursi dasturiga kiritildi. Bo’lim materiallarini o’rganishga 5 soat vaqt ajratilgan  bo’lib, bo’lim materiallari soatlarga   quyidagicha taqsimlandi.