Fazoviy juftlik Исполнитель
- Скачано: 2
- Размер: 86.94 Kb
Fazoviy juftlik
- Fazoviy juftlik tushunchasi va uning mohiyati
- Simmetriya va saqlanish qonunlari
- Fazoviy juftlikning saqlanish qonuni va uning buzulishi. Vu tajribasi
Fazoda koordinatalar inversiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan juftlik fazoviy juftlik deb ataladi va P simvol bilan belgilanadi. Zarraning fazodagi o‘rnini belgilovchi koordinatalari ishorasi o‘zgartirilganda fazoviy juftlik o‘zgarmasligi (P=+1) va aksincha, o‘zgarishi (P=-1) mumkin. Shunga qarab, fazoviy juftlik juft yoki toq juftlikka ega bo‘ladi. Zarralar ichki juftlikka ega bo‘lib, u ham j uft yoki toq bo‘lishi mumkin. Zarralarning ichki juftligi ularning asosiy kvant xususiyatlaridan biridir. Spin va juftlik birgalikda JP simvol bilan ko‘rsatiladi. Ichki juftlik saqlanish qonuni sistemada biror fizik hodisa ro‘y berganda uning ko‘zgudagi tasvirida ham shu hodisaning o‘sha yo‘nalishda ro‘y berishini ko‘rsatadi. Matematika nuqtai nazaridan aytganda P juftlikning saqlanishi fizik qonunlarning fazoviy koordinatalar ishorasining o‘zgarishiga bog‘liq emasligini ifodalaydi.
Simmetriya va saqlanish qonunlari mikroolam hodisalarini o’rganishda nihoyatda katta ahamiyat kasb etadi. Agar makro dunyoda saqlanish qonunlari faqat taqiqlasa, mikro dunyoda esa saqlanish qonunlari to’la to`plami taqiqlanmagan istalgan jarayon albatta yuz berishi kerak.
Saqlanish qonuni vaqtning bir jinsligiga tegishli simmetriyani miqdoriy ifodasidir. Vaqtning har qanday momentlari tabiatning har qanday hodisalari uchun birdayligi vaqt o`qi bo`yicha siljishga nisbatan simmetriya deyiladi va u energiyaning saqlanish qonuniga olib keladi. Impulsning saqlanish qonuni fazoda har qanday siljishlarga nisbatan har qanday jarayonning o`zgarmay qolishini ifodalovchi fazo bir jinsliligining - fazo simmetriyasining miqdoriy tasviridir. Agar fazo bir jinsli bo`lsa, tabiiyki, unda zarra erkin harakat qiladi, ya`ni uning impulsi saqlanadi. Agar zarraning yo`lida bir jinslilik buzilsa, masalan, tashqi maydon paydo bo`lsa, zarraning impulsi o`zgaradi, ya`ni saqlanmaydi. Demak, fizik qonunning fazodagi har qanday siljishlarga nisbatan simmetriyasi bevosita impulsning saqlanish qonuni bilan bo`g’langan.
