Yangi shakllangan fanlar Исполнитель

Yangi shakllangan fanlar

1. Fan taraqqiyotining o`ziga xos xususiyatlari, yangi fanlarning shakllanishi va ularning yuzaga kelish asoslari
2. Zamonaviy dunyoqarash va uning shakllanishida fizika va astronomiyaning o‘rni.

Barcha fanlar singari, fizika va astronomiya sohasida ham tadqiqot yo’nalishlarining ko’payib borishi va bilimlar hajmining oshishi ushbu fanlar tarkibida yangi fanlarning shakllanishiga olib keldi. Ya’ni fizika va astronomiya sohasi differinsiallashib, alohida fan va sohalarga bo’linib ketdi va bu jarayon hamon davom etmoqda.

Ma`lumki, fan bilimlarning sistemalashgan tizimi bo`lib, u oddiydan murakkabga qarab rivojlanish yo`liga ega. Buni fizika va astronomiya fanlari misolida qaraydigan bo`lsak, bu fanlar insoniyat erishgan va erishayotgan ilmiy-texnik taraqqiyotning asosini tashkil qiladi. Qadimdan to XVIII asr oxirigacha bu fanlar falsafa fani tarkibida o`z rivojlanish yo`lini bosib o`tgan bo`lsa, keyinchalik mustaqil fan sifatida tabiat sir-sinoatlarini ochishga, ular asosida jamiyat taraqqiyotiga, insoniyat turmush tarzini yaxshilashga xizmat kilib kelmoqda.

Elektron va radioaktivlik hodisasining kashf qilinishi materiyani o`rganishning yangi erasini boshlab berdi. Materiya qa`riga chuqurroq kirib borish, uning sir asrorlarini o`rganib, ulardan jamiyat taraqqiyoti, insoniyat ehtiyojlari yo`lida foydalanish bu intilishlarning asosini tashkil qiladi.

Dunyo miqiyosida so`nggi 20-25 yil mobaynida katta yutuqlarga erishilgan yo`nalishlarni qarasak, ular asosan kichik o`lchamlarda, ya`ni kichik o`lchamdagi jarayonlar o`rganish natijasida shunday o`lchamdagi, ob`ektlarni yaratish va ulardan keng foydalanish sohsida ro`y berayotganini ko`rish mumkin.

Shu sababli ham kichik o`lchamdagi jarayonlarni o`rganish va ulardan jamiyat rivoji yo`lida foydalanishni fan taraqqiyotining o`ziga xos xususiyati deb qarashimiz mumkin. Bunga shunday kichik masofalardagi voqelikni o`rganuvchi yangi shakllanayotgan fanlar – nanofizika, nanoximiya, nanobiologiya, nanomeditsinani misol sifatida keltirish mumkin.

Bu fanlarning rivojlanishiga asos bo`lib hozirgi zamon fan- texnikasining imkoniyatlari xizmat qiladi. Masalan, nanofizika sohasida grafen tuzilmasini misol qilishimiz mumkin. Grafen strukturasi Manchestr universiteti olimlari tomonidan olingan va struktura ajratib olinganda uning xususiyatlari butunlay o`zgarishi namoyon bo’lgan. Shunga o`xshash biror moddadan ayrim nanostruktura ajratib olinsa uning nanomasshtabdagi xususiyatlari moddadagi xususiyatlaridan butunlay boshqacha bo`lishi ma`lum bo`ldi. Shunday qilib grafen dunyodagi eng yupqa material bo`lib grafit (ko`mir) moddasidan olingan, uning qalinligi atom o`lchamiga teng, mustahkamligi olmosday, elektr va issiqlik o`tkazuvchanligi misdan ham yaxshi. Lekin uning mexanik, optik, issiqlik va elektr o`tkazuvchanlik xususiyatlarini yanada yaxshilash mumkinligi ma`lum. Shu jihatdan grafen eng istiqbolli material hisoblanmoqda va uning qo`llanilishi fan-texnika taraqqiyotini tezlashtirishi (hozirda samarali elektr batareyalari, isiqlik elementlari, suvni chuchuklashtirgichlar va yuqori sezgir elementlar yaratilgan va ularni keng ishlab chiqarish masalalari ko`rilmoqda) hamda insoniyat turmush tarzini yanada yaxshilashi kutilmoqda.