Zo’riqish Исполнитель

Zo’riqish

1. Zo’riqish.
2. Kosmik apparat harakatini boshqarish.

Faqat gravitatsion tortish kuchi ta’sirida Yer atrofida kechayotgan passiv uchishlar uchun xos xususiyat vaznsizlik bo'lib, unda bunday kuch, kema ichidagi jismlarni bir-biriga nisbatan siljishlarida hech namoyon bo'lmay, o'zaro vaznsizlikni vujudga keltiradi. Bordi-yu kemaning passiv uchish faoliyatida birdan bort dvigateli ishga tushirib yuborilsa, kema ichida vaznsizlik birdan yo'q bo'ladi, chunki bunda tashqi kuch — tortish kuchi vujudga keladi. Garchi gravitatsion kuchlar, oldingidagidek sezilarsiz qolsa-da, biroq tashqi tortish kuchi kema bortidagi predmetlarning holatlarida namoyon bo'ladi. Tortish kuchi, kemaning harakat tezligini ortishiga majbur etgani holda, kema ichida erkin, ya’ni kema bortida mahkamlanmagan jismlar tezlanish ololmay, kemadan ortda qola boshlaydilar. Kema bortidagi kosmonavt, erkin jismlarni tortish kuchiga qarama-qarshi bu siljishlarini uning soplo qismi tomon tushayotgandek his qiladi. Ayni paytda kosmonavt uchun ham tayanch vujudga kelib (go‘yo kema ichida pol paydo bo'lib), u shoqul yo‘nalgan tomon bilan ustma-ust tushadi. Boshqacha aytganda, kema bortida og‘irlikning barcha xususiyatlari namoyon bo‘ladi. Faqat bunday og‘irlikning nomi boshqa bo‘lib, shartli ravishda, zo ‘riqish (peregruzka) deb ataladi. Ma’lumki, oddiy sharoitda og‘irlik kuchining bergan tezlanishi erkin tushish tezlanishi deyilib, u vakuumda 9,81 m/s2 ni xarakterlaydi. Kema bortida vujudga kelgan zo‘riqish xarakteristikasi sifatida reaktiv tezlanish (harakat yo‘nalishiga qarama-qarshi yo‘nalishda vujudga kelgan) kattaligi olinadi. Bu kattalikning erkin tushuv tezlanishiga nisbati zo‘riqish koeffitsiyenti deb ataladi. Aksariyat holda bu kattalik birdan kichik bo‘ladi.